Δεκέμβριος | 2017 | Εργαστήρι θεάτρου

Σκέψεις με αφορμή το εργαστήρι στις 2 Δεκεμβρίου 2017

Δύο βιβλία κι ένα κομμάτι ύφασμα είναι αρκετά για έναν εμψυχωτή να ανοίξει την πόρτα σε έναν ολόκληρο κόσμο πλασμένο από αρχέγονα υλικά αλλά τόσο ζωντανό και παρόντα ακόμα. Ήταν ένα εργαστήρι που μας κατέστησε δρομείς ενός μαραθωνίου με σημείο εκκίνησης τον Όμηρο και την Ιλιάδα του και τέρμα του το Θουκυδίδη με δώρα προσφερμένα μέσα από τη σοφία της Ιστορίας και ενδιάμεσους σταθμούς εμάς στο ιστορικό παρόν μας.

Το χέρι που απλώθηκε στην ομάδα την οδήγησε αργά και σταθερά από την περιήγησή της στις αράδες της Ιλιάδας σε μία καταβύθιση στον οίκο του Θυμού, στα έγκατα του σώματος. Ο μεγάλος θυμός του Αχιλλέα προς την αλύγιστη – όπως εξάλλου προϊδεάζει και το όνομά του- εξουσία του βασιλέα Αγαμέμνονα ήταν η αφορμή για να ξετυλιχτεί το κουβάρι και να λυθούν τα νήματα που το συνθέτουν. Νήματα που περνούν μέσα από την αυτογνωσία και την προσωπική μας ανάπτυξη, το σχολικό εκφοβισμό, την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα και τη φύση της ανθρώπινης κοινωνίας αλλά και τον επειγόντως επίκαιρο προβληματισμό περί του ρόλου της αρχαιοελληνικής γραμματείας στο βίο του μαθητή της εποχής μας.

Το εργαστήρι αυτό ανέδειξε και απέδειξε την τρομακτική γύμνια και αφυδάτωση της σύγχρονης εκπαίδευσης που ξοδεύει την κρυμμένη σοφία της αρχαιοελληνικής γραμματείας στη διεκπεραίωση της ύλης και την τυπική της αξιολόγηση απωθώντας τα παιδιά από την πιθανότητα να συναντήσουν την ουσία της. Το να μεταμορφωθεί το παιδί σε Αχιλλέα, Αγαμέμνονα και Νέστορα, να τους «εμπεριέξει» μέσα στα ασφαλή πλαίσια της εμψύχωσης είναι ζήτημα και ζητούμενο όχι φιλολογικής ενημερότητας αλλά ψυχικής υγείας. Αυτό που τόσο ξερά προκρίνεται από το αναλυτικό πρόγραμμα ως κομμάτι της παιδαγωγικής στοχοθεσίας και αποκαλείται ενσυναίσθηση δεν είναι πράγμα απλό. Δεν θέλει μόνο γνώση των περιεχομένων αλλά και μία οξυδέρκεια από τον παιδαγωγό να διακρίνει την ευκαιρία να μεταφράσει το τυπικό υλικό της εκπαίδευσης από διδακτική ύλη προς διεκπεραίωση σε πεδίο διαπραγμάτευσης βασικών ερωτημάτων των παιδιών και των εφήβων περί του εαυτού τους και του κόσμου, περί του τρόπου που φτιάχνουμε κοινωνία και της τέχνης της διατήρησής της στο χρόνο σε μία φιλόξενη εκδοχή για την ψυχή.

Το χθεσινό εργαστήρι ήταν μία ακόμη τρανή απόδειξη ότι ο εμψυχωτής είναι τόσα παραπάνω εκτός από κάποιον που απλώς και μόνον εφαρμόζει τεχνικές του θεάτρου προκειμένου να διατρέξει τα περιεχόμενα και να ικανοποιήσει τους στόχους του. Ήταν μία βιωμένη εμπειρία του πώς και γιατί ο εμψυχωτής είναι κάποιος που συνδέει μεταξύ τους φαινομενικά ασύνδετα θέματα, του πώς δείχνει στους συμμετέχοντες τον τρόπο που η αρχέγονη αλήθεια είναι καθημερινά παρούσα μπροστά μας κι εκφαίνεται στις σχέσεις μας με τους άλλους. Με όχημα το θυμό αναδείχθηκε το πώς εγώ, εσύ, εμείς είμαστε δυνάμει και ταυτόχρονα Αγαμέμνονες, Αχιλλείς και Νέστορες. Αναδείχθηκε πως το να βιωθεί αυτό εκ των προτέρων μέσα στα ασφαλή πλαίσια της εμψύχωσης είναι ανθρωποποιητικό.

Τα γραπωμένα στα κεκτημένα σου δάχτυλα, η αδικία που σε πνίγει, η επιθυμία σου για συμφιλίωση και ο θυμός σου, θηριώδης ή κατασιγασμένος, που σε κοιτάζει κατάματα σε απόσταση ολίγων χιλιοστών ήταν όλα εκεί, στιγμιαία φωτισμένα με το μαγικό τρόπο του θεάτρου. Απώτατο επιχείρημα: ένα ουρλιαχτό από τα βάθη του οίκου της ψυχής, του σώματος^. ενός σώματος που όταν καταδεχτεί να συρθεί στο έδαφος και συναινέσει να δηλώσει με μία κραυγή την αρχέγονη αλήθεια του, τότε η φιλοσοφία δεσπόζει εκ νέου αδύναμη και αιτείται την ταπεινή της απαρχή, να σιγομουρμουρίσει ξανά τις αφετηριακές της φράσεις μήπως και αυτή τη φορά τείνει πιο μακριά το χέρι προς την πολυπόθητη αλήθεια.

Για μία ακόμη φορά, δεν είναι οι τεχνικές που διδάχτηκαν. Είναι το πώς ο εμψυχωτής προσέφερε τα δώρα του στην ομάδα. Ένας κώδικας κάθε άλλο παρά εντυπωσιακός, με μία δύναμη ισχυρά διαπεραστική σαν του νερού που κατακρήμνισε σε λίγα λεπτά τις μεγαλόστομες και υπερφίαλες διακηρύξεις του δυτικότροπου πολιτιστικού οικοδομήματος και άφησε στο πεδίο του άρρητου τα συμπεράσματα^. τόσο που η ομάδα να επιθυμεί μία επίμονη σιωπή για να μεταβολίσει ό,τι της προσφέρθηκε, με τα χέρια πεισματικά δεμένα στο τελετουργικό φινάλε του αποχαιρετισμού της στον κύκλο, συναισθανόμενη το ανεκτίμητο της αξίας αυτού του εργαστηρίου.

Δεν μένει παρά ένα βαθύ αίσθημα ευγνωμοσύνης για τη δοτικότητα της ομάδας και του εμψυχωτή που γέννησαν ένα τέτοιο συνταξίδεμα.

Εύη Μάμαλη