Εξερευνώντας την έκφραση – Κύκλος μαθημάτων θεατρικής αγωγής για παιδιά ηλικίας 7 έως 12 ετών στο δωδεκατάξιο συμπληρωματικό σχολείο ελληνικών “Μανώλης Γλέζος” κατά το σχολικό έτος 2017-2018. Της Λίνας Μπασούκου
Με την πάροδο ενός χρόνου και ενόψει της (προσωρινής, ίσως) αποχώρησής μου από τις μονάδες της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης της Ουγγαρίας, ο απολογισμός μιας όμορφης εμπειρίας εκ των πραγμάτων αποκτά ωριμότερα χαρακτηριστικά και αυτή ζητά “από μόνη της”, κατά κάποιον τρόπο, να κοινοποιηθεί σε ένα ευρύτερο κοινό αποδεκτών.
Από την πρώτη μέρα που ξεκίνησε το εργαστήριο θεατρικής αγωγής ως το κλείσιμό του, εφαρμόστηκαν ποικίλες τεχνικές του θεατρικού παιχνιδιού και της διερευνητικής δραματοποίησης, σε μια προσπάθεια να επιτευχθούν στόχοι καλλιτεχνικοί, παιδαγωγικοί, κοινωνικοποιητικοί. Τα παιδιά ξεδίπλωσαν δυναμικά την καλλιτεχνική διάθεση, τη φαντασία και την ευρηματικότητά τους, την καλή τους θέληση για συνεργασία. Κάθε συνάντησή μας, με άξονα τη θεατρική αγωγή, περιελάμβανε παιχνίδια και ασκήσεις σε ενιαία ροή: ασκήσεις χαλάρωσης, παρατηρητικότητας, συγκέντρωσης της προσοχής, εμπιστοσύνης και επικοινωνίας των συμμετεχόντων. Με αφετηρία κάποιο γραπτό ή μη ερέθισμα, δινόταν η δυνατότητα διερεύνησης θεμάτων μέσω αυτοσχεδιασμών, όπου οι συμμετέχοντες υποδύονταν ρόλους που έπλαθαν οι ίδιοι, εμπλέκονταν συναισθηματικά και αλληλεπιδρούσαν.
Περιπλανηθήκαμε σε μια πόλη μαγική, ταξιδέψαμε σε μια πολύ ήσυχη θάλασσα, φανταστήκαμε τις μυρωδιές και τα χρώματά τους. Τα ερεθίσματα μας οδήγησαν στο παιχνίδι των μεταμορφώσεων, ταυτόχρονα δώσαμε φτερά στην οικολογική μας ευαισθησία! Γίναμε χελιδόνια, γλάροι, αετοί, κοράκια, σπουργίτια, κουκουβάγιες, δέντρα του δάσους, αλλά και χωρικοί που αντιστέκονται στους κατασκευαστές ενός εργοστασίου στους πρόποδες του βουνού. Τραγουδήσαμε χελιδονίσματα, ζωγραφίσαμε τους μήνες, εξηγήσαμε πώς στη σκηνή το σώμα θα πρέπει να έχει σωστή θέση, το διάφραγμα να είναι ενεργό. Προσπαθήσαμε να εφαρμόσουμε αυτές τις αρχές, ώστε ο λόγος μας να έχει κατάλληλο άνοιγμα, ένταση, χροιά, προβολή. Διαπιστώσαμε πως διαφορετικές ποιότητες δίνουν διαφορετική υπόσταση στον λόγο μας.
Με αφετηρία φωτογραφίες παιδιών περασμένων εποχών, φτιάξαμε ιστορίες όπου διερευνήσαμε τους τρόπους που τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν την καθημερινότητά τους και είδαμε τις ισορροπίες που η σύγχρονη οικογένεια καλείται να διατηρήσει.
Τα αντικείμενα στάθηκαν ιδιαίτερα χρήσιμα. Ψάξαμε τι μπορεί να περιέχει ένα φαινομενικά συνηθισμένο καλάθι: ένα δαχτυλίδι, ένα συρμάτινο στεφάνι με λουλούδια, μερικά κέρματα, ένα μισοτελειωμένο σημείωμα; Τι μυστικά μπορούν όλα αυτά να κρύβουν, τέτοια που να μας οδηγούν στις αλήθειες των κατόχων τους; Φτιάξαμε τις ιστορίες και στήσαμε τις απρόσμενες συναντήσεις των ηρώων. Τα παιδιά χρησιμοποίησαν με ευφάνταστο τρόπο να ζευγάρι στραβοπατημένα μποτάκια κι ένα ζευγάρι ψηλοτάκουνες γόβες (καθώς γράφω, με οδηγούν συνειρμικά στη συλλογή διηγημάτων της Άλκης Ζέη “Αρβυλάκια και γόβες”), έδειξαν πώς ένας καθρέφτης που σπάει στον ουρανό φέρνει ταραχή κι αναστάτωση στις ψυχές των ανθρώπων.
Το υλικό των κειμένων από την έντεχνη και λαϊκή παράδοση μάς έδωσε την ευκαιρία να αναπτύξουμε τα εκφραστικά μας μέσα και να καλλιεργήσουμε τις ψυχοπνευματικές μας δυνάμεις. Αναπαραστήσαμε θεατρικά τη “Γαλήνη” του Δ. Σολωμού, ερμηνεύσαμε το ποιητικό κείμενο μέσα από τη σωματική και τη λεκτική εμπειρία κατά τη διάρκεια αυτοσχεδιαστικής δράσης. Τραγουδήσαμε τους στίχους σε μελοποίηση Δ. Λάγιου. Επίσης δραματοποιήσαμε μικρή ποιητική σύνθεση από μεταγενέστερους Έλληνες ποιητές, αναμετρηθήκαμε με την πρόκληση να εκφράσουμε διαθέσεις και συναισθήματα όπως θυμό, φόβο, λύπη, απορία, αναζητήσαμε αντικρίσματα μέσα μας και γύρω μας. Επίσης, στην επεξεργασία του παραμυθιού «Η Κυρα-Καλή και οι 12 μήνες» εξερευνήσαμε πολύ δημιουργικά τις μύχιες σκέψεις της Κυρα-Κακής, δίνοντάς της παράλληλα συμβουλές ώστε να βελτιώσει τη ζωή της και τις σχέσεις της με τους άλλους, μέσω της τεχνικής του περιγράμματος του χαρακτήρα. Με την τεχνική της δραματοποιημένης φαντασίας – καθοδηγημένης αφήγησης ζωντανέψαμε τις περιπέτειες του Φρέντυ (Λ. Μπουσκάλια, Η πτώση ενός φύλλου που το έλεγαν Φρέντυ) και με βάση το κείμενο Θα σ΄αγαπώ ό,τι κι αν γίνει της Ντέμπι Γκλιόρι φτιάξαμε παγωμένες εικόνες με οριακές στιγμές αποχαιρετισμού της μάνας από τα παιδιά της. Αναρωτηθήκαμε: Πού πηγαίνει η αγάπη, όταν πεθαίνουν όσοι τη βιώνουν;
Σε έναν χώρο όπου η πρότερη εξοικείωση των παιδιών με το παιχνίδι αποτελεί αφετηρία για τη γνωριμία με τις θεατρικές μορφές και όπου οι παραδοσιακές δομές εξουσίας της εκπαίδευσης εκ των πραγμάτων υποχωρούν, τα παιδιά απελευθερώνουν τη δημιουργικότητά με τρόπο που συχνά μάς εκπλήσσει ευχάριστα. Παράλληλα, η θεατρική εμψύχωση γίνεται εφαλτήριο εσωτερικής αναζήτησης, όργανο αυτογνωσίας για τον εμψυχωτή, καθώς αυτός «μετράει» τα όρια της ψυχραιμίας, της αυτοσυγκράτησης, της προσαρμοστικότητας, της συναισθηματικής ετοιμότητας, της ευελιξίας του, και προ(σ)καλείται διαρκώς να τα τα διευρύνει.
Λίνα Μπασούκου
Η Λίνα Μπασούκου είναι μέλος και συνεργάτις του εργαστηρίου θεάτρου ΠΑΥΣΙΣ στην πραξιακή και θεωρητική έρευνα. Το 2017-2018 πραγματοποίησε κύκλο μαθημάτων θεατρικής αγωγής στο δωδεκατάξιο συμπληρωματικό σχολείο ελληνικών “Μανώλης Γλέζος” της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας.
Στιγμιότυπα από δράσεις των παιδιών με θέμα τη διαφορετικότητα στο σχολικό περιβάλλον και τη ζωή των εφήβων. Συμμετείχαν οι μαθητές Παναγιώτα Λευκέα, Παναγιώτης Λευκέας, Θάλεια Σαϊνίδη, Δάφνη Χριστοφοράτου, Λάζαρος Χριστοφοράτος.
